Onderwijs Arena digitale Workshop: Formatieve cultuur

Doelstelling

Aan het einde van deze themasessie:  

• ken je het onderscheid tussen formatief toetsen, leren en werken;  
• weet je welke aspecten in jouw school van belang zijn om samen te komen tot een formatieve cultuur;  
• heb je concrete instrumenten om daar in jouw eigen school mee aan de slag te gaan.

Inhoud

Veel docenten zijn in hun eigen klas bezig met het thema formatief leren. Maar om formatief toetsen, leren en werken nadrukkelijker een plaats te geven in het onderwijs is er meer nodig dan een docent alleen in zijn klas. Er is pas sprake van een formatieve cultuur als alle docenten in alle teams en secties formatief werken, als er een gemeenschappelijke taal is, als niet alleen het leren van de leerlingen maar ook dat van docenten formatief wordt vormgegeven, als al het leren gericht is op groei, als ouders betrokken zijn, enzovoorts.
Deze themasessie wordt verzorgd door Bob Hofman en Michel van Ast. Zie www.formatievecultuur.nl voor meer informatie.

Samen naar een formatieve cultuur

Formatief evalueren is de tegenhanger van summatief toetsen. Waar summatief toetsen gaat over het verzamelen van informatie, in de meeste gevallen cijfers, als afsluiting van een leerproces, is formatief evalueren veel meer een proces om het leren vorm te geven. Black en Wiliam (2009) spreken van formatief evalueren als er bewijsmateriaal van het niveau wordt verzameld, geïnterpreteerd en gebruikt door leraren, leerlingen en hun klasgenoten om beslissingen te nemen over de volgende stappen in het onderwijs. Dat klinkt ingewikkeld, maar waar het in feite om gaat, is dat formatief leren een proces is waarin leerdoelen het uitgangspunt zijn en centraal staan, waarbij de leraar en de leerlingen voortdurend proberen te achterhalen waar de leerlingen staan ten opzichte van die leerdoelen en waarbij zowel de leraar de leerlingen als de leerlingen elkaar feedback geven op wat er nodig is om verder te leren. Overigens kan er in een individuele klas dus best sprake zijn van een formatieve cultuur. De stap van formatief leren in de klas naar formatief werken in de school kan alleen worden gemaakt als het gehele team van docenten op een eenduidige manier het leren van en met leerlingen zichtbaar maakt. De term professionele leergemeenschap past daar prima bij. 
In deze bijeenkomst leer je aan de hand van de praatplaat ‘Samen op weg naar een formatieve cultuur’ welke aspecten in jouw school van belang zijn om samen te komen tot een formatieve cultuur. We gebruiken daarbij een aantal concrete werkvormen en instrumenten die je ‘morgen’ met jouw eigen team of sectie in jouw eigen school kunt gebruiken.